တင္ဒါ ကႀကီး ခေကြး

တင္ဒါကိစၥဟာ အစိုးရအဖြဲ႕အတြက္ စိန္ေခၚမႈျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ ေျပာခဲ့တယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္က မံုရြာေဂဇက္ဂ်ာနယ္မွာ စစ္ကိုင္းတိုင္းအစိုးရရဲ႕ ေဆာက္လုပ္ေရးတင္ဒါေတြမွာ လုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးတည္းကပဲ တင္ဒါေအာင္ေနတဲ့အေျခအေနကို ဖတ္မိလိုက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကုမၸဏီကိုလည္း နာမည္တပ္မေရးရဲ၊ ေဝဖန္တဲ့သူေတြကလည္း နာမည္တပ္မေျပာရဲ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ အမွန္ေတာ့ ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့အစုိးရ၊ သန္႔ရွင္းတဲ့အစိုးရဆုိၿပီး ေၾကြးေၾကာ္ၿပီးတဲဲ့အခါမွာ ဘယ္ေလာက္ပြင့္လင္းျမင္သာသလဲ၊ ဘယ္ေလာက္သန္႔ရွင္းသလဲဆိုၿပီး တိုင္းတာတဲ့ အညႊန္းကိန္း ေတြထဲမွာ တင္ဒါကိစၥလည္း တစ္ခုအပါအဝင္ပါပဲ။


စိတ္မေကာင္းစရာက ဒီႏိုင္ငံမွာ ဒီေလာက္အေရးႀကီးတဲ့ တင္ဒါကိစၥနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အေသးစိတ္နဲ႔ ျပစ္မႈႈျပစ္ဒဏ္ေတြပါဝင္္တဲ့ တင္ဒါဥပေဒဆိုတာ ခုခ်ိန္ထိ မထြက္လာေသးတာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို စိတ္ပ်က္စရာပါပဲ။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရံုးကေန ညႊန္ၾကားခ်က္အမွတ္ ၁/၂၀၁၇ ဆုိၿပီး စာမ်က္ႏွာ ၁၉ မ်က္ႏွာပါဝင္တဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္အရွည္ႀကီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ေပမယ့္ တင္ဒါေရြးခ်ယ္တဲ့သူေတြဟာ အဲဒီအတိုင္း သေဝမတိမ္း လိုက္နာၾကရဲ႕လား ဆိုတာကိုေတာ့ စိုးရိမ္မိစရာပါပဲ။ တင္ဒါကို စနစ္တက် ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မွသာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ဘ႑ာရန္ပံုေငြ ေလလြင့္ဆံုးရံႈးမႈသက္သာမယ္၊ လက္ဝါးႀကီးအုပ္တာေတြ၊ အဂတိ လိုက္စားတာေတြကို ဟန္႔တားႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္အခ်ိန္မွာတင္ဒါေခၚရမလဲ
ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရံုးရဲ႕  ညႊန္ၾကားခ်က္အရ ေငြက်ပ္ သိန္း(၁၀၀)ကေန သိန္း(၁၀၀၀)အထိ တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ပစၥည္းဝယ္ယူျခင္း၊ ဝန္ေဆာင္မႈရယူျခင္းတို႔အတြက္ အိတ္ဖြင့္တင္ဒါေခၚယူရာမွာ အနည္းဆံုး (၂) ပတ္ ႀကိဳတင္ၿပီး ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးရံုးမ်ားရဲ႕ ေၾကာ္ျငာသင္ပုန္းေတြ ေၾကျငာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ က်ပ္ သိန္း(၁၀၀၀) ထက္ပိုသြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ အိတ္ဖြင့္တင္ဒါဖြင့္လွစ္ရန္ သတ္မွတ္ရက္ထက္ (၁)လႀကိဳတင္ၿပီး ႏိုင္ငံပိုင္ သတင္းစာမ်ားမွာ အနည္းဆံုး ႏွစ္ႀကိမ္ေဖာ္ျပၿပီး တင္ဒါေခၚယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သက္ဆိုင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာန Website မွာလည္း အနည္းဆံုး (၁)လ ႀကိဳတင္ေၾကျငာရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ၾကမ္းခင္းေစ်း
တင္ဒါနဲ႔ပတ္သတ္ရင္ ၾကမ္းခင္းေစ်းဟာ အလြန္နာမည္ႀကီးပါတယ္။ ၾကမ္းခင္းေစ်းကို အတိအက်သိရင္ တင္ဒါေအာင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားတယ္ဆိုၿပီး တထစ္ခ် ယူဆထားတဲ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ၾကမ္းခင္းေစ်းဆိုတာဟာ အနိမ့္ဆံုးေစ်းသတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ မူလေစ်းႏႈန္းနဲ႔ ၾကမ္းခင္းေစ်းအၾကား ေစ်းေပးႏိုင္တဲ့ကုမၸဏီေတြသာ ေရြးခ်ယ္ခံရဖို႔အခြင့္အလမ္းရွိပါတယ္။ ဥပမာ တံတားတစ္စင္း တည္ေဆာက္ဖို႔ အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္က ဘတ္ဂ်က္ခ်ေပးေငြက သိန္း ၁၀၀၀ ျဖစ္သည္ဆိုပါစို႔။ ၾကမ္းခင္းေစ်းကို သိန္း (၉၀၀) ဟု သတ္မွတ္လိုက္ပါက တင္ဒါဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ေသာ ကုမၸဏီမ်ားအနက္မွ သိန္း(၉၀၀) ႏွင့္ သိန္း(၁၀၀၀) ၾကား ေစ်းႏႈန္းတင္သြင္းႏိုင္သည့္ကုမၸဏီမ်ားသာ ပမာဏေရြးခ်ယ္ခံရသည့္စာရင္းမွာ ေရာက္ရွိသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ သမၼတရံုးရဲ႕  ညႊန္ၾကားခ်က္အရ ၾကမ္းခင္းေစ်းသတ္မွတ္ရာမွာ သက္ဆိုင္ရာဦးစီးဌာနမ်ားရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ အနည္းဆံုး(၃)ဦးပါဝင္တဲ့ “ၾကမ္းခင္းေစ်းတြက္ခ်က္ေရးေကာ္မတီ” ကို တာဝန္ေပးရမွာျဖစ္ၿပီး ၾကမ္းခင္းေစ်းကို အဲဒီေကာ္မတီကသာ တြက္ခ်က္ၿပီး “တင္ဒါေကာ္မတီ” ဆီ တင္ျပရမွာျဖစ္ပါတယ္။

တင္ဒါဖိတ္ေခၚရာတြင္ပါဝင္ရမည့္အခ်က္မ်ား
တင္ဒါေၾကာ္ျငာေခၚယူရာမွာ ေခၚယူတဲ့အေၾကာင္းအရာနဲ႔ စံခ်ိန္စံညႊန္း အရည္အေသြး သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား၊ တင္ဒါတင္သြင္းမယ့္သူ၏ အရည္အခ်င္းဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ တင္ဒါစာရြက္စာတမ္း မ်ားတြက္ က်သင္တဲ့ေစ်းႏႈန္း၊ တင္ဒါတင္သြင္းရမယ့္နည္းလမ္း၊ ေနရာနဲ႔ ေနာက္ဆံုးတင္သြင္းရမည့္ ေန႔ရက္ စတဲ့အခ်က္အလက္ေတြ ပါဝင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ တင္ဒါေကာ္မတီအေနနဲ႔ တင္ဒါေၾကာ္ျငာ မေခၚယူခင္ကတည္းက တင္ဒါပံုစံမ်ား၊ တင္ဒါတင္သြင္းသူမ်ားသို႔ ညႊန္ၾကားခ်က္၊ တင္ဒါအရည္အခ်င္း သတ္မွတ္ခ်က္၊ တင္ဒါစိစစ္အကဲျဖတ္မည့္အစီအစဥ္၊ စာခ်ဳပ္တြင္ပါဝင္ရမည့္အခ်က္ စသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ႀကိဳတင္စုေဆာင္း ျပင္ဆင္ထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။

တင္ဒါဖြင့္ေဖာက္ျခင္း
တင္ဒါဖြင့္ေဖာက္ရာမွာ တင္ဒါတင္သြင္းသူမ်ားရဲ႕ ေရွ႕မွာ ဖြင့္ေဖာက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တင္ဒါဖြင့္ေဖာက္စဥ္မွာ တင္ဒါတင္သြင္းသူရဲ႕အမည္၊ တင္သြင္းသည့္ေစ်းႏႈန္း၊ တင္ဒါအာမခံေၾကး၏ ပမာဏႏွင့္ တည္ၿမဲမႈကာလတို႔ကို ေၾကျငာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ တင္ဒါဖြင့္ေဖာက္ခ်ိန္မွာ စာအိတ္ (A) နဲ႔ စာအိတ္ (B) စနစ္ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။ စာအိတ္ (B) ဟာ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ Specification ေဖာ္ျပမႈေတြ ပါဝင္တဲ့စာအိတ္ျဖစ္ၿပီး စာအိတ္ (A) ထဲမွာေတာ့ ကမ္းလွမ္းတဲ့ေစ်းႏႈန္းပါ၀င္တဲ့စာအိတ္ ျဖစ္ပါတယ္။

အမွတ္ေပးျခင္း
တင္ဒါေကာ္မတီဟာ စာအိတ္ (B) ကို အရင္ဖြင့္ေဖာက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ စာအိတ္ (B) ထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ စာရြက္စာတမ္းေတြေပၚ အေျခခံၿပီး အကဲျဖတ္အမွတ္ေပးစနစ္ကိုက်င့္သံုးကာ အမွတ္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အမွတ္ေပးမယ့္ တင္ဒါေကာ္မတီဝင္အေရအတြက္ဟာ  မ ဂဏန္းျဖစ္ရမွာျဖစ္ၿပီး တစ္ဦးလွ်င္ အမွတ္ေပးဇယား စာရြက္တစ္ရြက္စီနဲ႔ အမွတ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ဥပမာ အမွတ္ေပးဒိုင္လူႀကီး (၅) ဦးဆိုပါက စုစုေပါင္းရမွတ္ကို ၅ နဲ႔ ျပန္စားၿပီး ပွ်မ္းမွ်အမွတ္ကိုသာ ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
စာအိတ္(B) ထဲမွာပါဝင္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး အမွတ္ေပးရာမွာ ေအာက္ပါ အခ်က္ (၄) ခ်က္ကို အဓိကထားၿပီး အမွတ္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။
(၁) တင္ဒါတင္သြင္းသူမ်ား၏အရည္အခ်င္းႏွင့္အေတြ႕အႀကံဳ (၀ မွ ၁၀ မွတ္)
(၂) အသံုးျပဳသည့္နည္းလမ္း (၀ မွ ၁၀ မွတ္)
(၃) အေရးႀကီးသည့္စံခ်ိန္စံညႊန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ကိုက္ညီမႈ (၀ မွ ၂၀ မွတ္)
(၄) အဓိကက်ေသာ ဝန္ထမ္းမ်ား (၀ မွ ၁၀ မွတ္)
အဆိုပါ (၄) ခ်က္ဟာ အဓိကေခါင္းစဥ္မ်ားျဖစ္ၿပီး ေခါင္းစဥ္တစ္ခုခ်င္းအလိုက္ ေခၚယူတဲ့တင္ဒါနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြတဲ့ ေခါင္းစဥ္ငယ္ေတြခြဲၿပီး အမွတ္ခြဲေပးလို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ တင္ဒါတင္သြင္းသူ၏ အရည္အခ်င္းႏွင့္အေတြ႕အႀကံဳဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ အမွတ္ေပးေခါင္းစဥ္ငယ္ေတြ ထပ္မံခြဲၿပီး ပံုစံတူလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈ အတြက္ အမ်ားဆံုး (၇)မွတ္၊ ကုမၸဏီ၏ေနာက္ခံရာဇဝင္အတြက္ အမ်ားဆံုး (၃)မွတ္ စုစုေပါင္း အမ်ားဆံုး (၁ဝ)မွတ္ ေပးတာမ်ိဳးထိ ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္။ ထိုနည္းအတိုင္း အမွတ္ေပးပါက ပံုစံတူ လုပ္ငန္းေတြ မေဆာင္ရြက္ဖူးတဲ့ကုမၸဏီဟာ အမ်ားဆံုး ၃ မွတ္ေလာက္သာ ရႏိုင္ၿပီး ေနာက္ခံရာဇဝင္ လည္းေကာင္းမယ္၊ ပံုစံတူလုပ္ငန္းလည္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးတဲ့ကုမၸဏီဆိုရင္ေတာ့ အမ်ားဆံုး (၁၀) မွတ္အထိ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။
စာအိတ္(A)ထဲမွာပါဝင္တဲ့ ကမ္းလွမ္းေစ်းႏႈန္းအဆိုျပဳလႊာနဲဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး အမွတ္ေပးရမွာ အနိမ့္ဆံုး ေစ်းႏႈန္းကို အမွတ္အမ်ားဆံုးေပးရမယ္ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတရံုးက ညႊန္ၾကားထားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အနိမ့္ဆံုး ေစ်းႏႈန္းကို ဘယ္လုိေရြးခ်ယ္မွာလဲဆိုတာက စဥ္းစားဖြယ္ရာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ရံုးလုပ္ငန္းသံုး ကားတစ္စီးကို တင္ဒါေခၚယူရာမွာ အရည္အေသြးသတ္မွတ္ခ်က္ တိတိက်က် မေဖာ္ျပမိခဲ့ပါက တရုတ္ကား၊ ကိုးရီးယားကား၊ ဂ်ပန္ကား သံုးမ်ိဳးဝင္ၿပိဳင္မယ္ဆိုရင္ တရုတ္ကားဟာ ေစ်းအနိမ့္ဆံုးျဖစ္တဲ့အတြက္ တရုတ္ကားသာ အလိုလို ေရြးခ်ယ္ခံရမယ့္အေျခအေန ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တင္ဒါေခၚယူကတည္းက အရည္အေသြးသတ္မွတ္ခ်က္ကို တိတိက်က် ေဖာ္ျပခဲ့သင့္ပါတယ္။

ၾကမ္းခင္းေစ်းသိရင္ တင္ဒါေအာင္သလား
တင္ဒါေကာ္မတီေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ စာအိတ္(B) အတြက္ ေပးႏိုင္တဲ့အမွတ္က အနည္းဆံုး (၃၀)မွတ္ကေန အမ်ားဆံုး (၅၀) မွတ္အထိျဖစ္ပါတယ္။ စာအိတ္ (A) အတြက္ ေပးႏိုင္တဲ့အမွတ္က အနည္းဆံုး (၅၀)မွတ္ကေန အမ်ားဆံုး (၇၀)မွတ္အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ တင္ဒါေကာ္မတီဟာ စာအိတ္(B) အတြက္ အမွတ္(၅၀)၊ စာအိတ္(A) အတြက္ အမွတ္(၅၀) ေပးမယ္ဆိုရင္ ၾကမ္းခင္းေစ်း ႀကိဳတင္သိျခင္းဟာ တင္ဒါေအာင္ဖို႔အတြက္ ၅၀%ပဲ ေသခ်ာတဲ့အေနအထားသာ ရွိပါတယ္။ တကယ္လို႔ တင္ဒါေကာ္မတီအေနနဲ႔ စာအိတ္ (A) အတြက္ (၇၀)မွတ္ေပးၿပီး စာအိတ္(B) အတြက္ (၃၀)မွတ္ေပးမယ္ဆိုရင္ ၾကမ္းခင္းေစ်းႀကိဳတင္သိျခင္းဟာ တင္ဒါ ေအာင္ဖို႔အတြက္ ၇၀% ေသခ်ာတဲ့အေနအထားရွိသြားပါၿပီ။ စာေရးသူအေနနဲ႔ တုိက္တြန္းခ်င္တာကေတာ့ တင္ဒါေကာ္မတီေတြအေနနဲဲ႔ စာအိတ္(A) ကို ၅၀မွတ္ေပးၿပီး စာအိတ္(B)ကိုလည္း ၅၀မွတ္ ေပးတဲ့စနစ္ကို က်င့္သံုးေစလိုပါတယ္။
စာအိတ္(A)အတြက္ အမွတ္ေပးရာမွာလည္း အမွတ္ေပးေခါင္းစဥ္ငယ္ေတြ ထပ္ခြဲႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဥပမာ ကုမၸဏီက ကမ္းလွမ္းတဲ့ေစ်းႏႈန္းဟာ မူလေစ်းႏႈန္းနဲ႔  နီးကပ္သလား သို႔မဟုတ္ ၾကမ္းခင္းေစ်းနဲ႔ နီးကပ္သလား စတဲ့အခ်က္ေပၚ မူတည္ၿပီး အမွတ္ေပးႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒီေနရာမွာ အထူးသတိထားေစခ်င္တာကေတာ့ ၾကမ္းခင္းေစ်းႏႈန္းကို သတ္မွတ္ျခင္းပါ။ ၾကမ္းခင္းေစ်းႏႈန္းဟာ တင္ဒါ ေခၚယူလုပ္ေဆာင္မယ့္လုပ္ငန္းအတြက္ အမွန္တကယ္ကုန္က်ႏိုင္မယ့္ေငြပမာဏအေပၚမွာ အေျခခံ တြက္ခ်က္ထားတဲ့ ေစ်းႏႈန္းသာျဖစ္သင့္ပါတယ္။ လက္ရွိေျမျပင္အေနအထားမ်ားအရ ၾကမ္းခင္းေစ်း သတ္မွတ္ရာမွာ မူလေစ်းႏႈန္းရဲ႕ေအာက္ ၁၀%၊ ၁၅% စသည္ျဖင့္ မူလေစ်းႏႈန္းအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး တြက္ခ်က္ေနၾကျခင္းဟာ အလြန္မွားယြင္းတဲ့တြက္ခ်က္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ မူလေစ်းႏႈန္း (သို႔မဟုတ္) ႏိုင္ငံေတာ္မွ ခ်ေပးေသာဘတ္ဂ်က္ပမဏာဟာ အမွန္တကယ္ကုန္က်မယ့္ဘတ္ဂ်က္ထက္ ဆယ္ဆ မ်ားေနတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာမို႔ပါ။
ေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း မူလေစ်းႏႈန္းနဲဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး ေစ်းေပးတဲ့သူကို ေရြးမွာလား သို႔မဟုတ္ ၾကမ္းခင္းေစ်းနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး ေစ်းေပးတဲ့သူကို ေရြးမွာလား ဆိုတဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကိုလည္း ႀကိဳတင္စဥ္းစားထားၾကဖို႔လိုပါမယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၾကမ္းခင္းေစ်းနဲ႔ အနီးစပ္ဆံုး ေစ်းေပးႏိုင္တဲ့ကုမၸဏီကို ေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ၾကမ္းခင္းေစ်းကို ႀကိဳတင္သိဖို႔အတြက္ ကုမၸဏီေတြဟာ နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုးနဲ႔ ႀကိဳးစားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီနည္းလမ္းေတြကို တာဝန္ရွိသူေတြေရာ၊ တာဝန္ရွိသူေတြရဲ႕မိသားစုဝင္ေတြကပါ သီလ၊သမာဓိ၊ပညာနဲ႔ ႀကံ႕ႀကံ႕ခံၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္မ်က္ႏွာတစ္ခုတည္းကိုသာ ေရရွည္ၾကည့္ဖို႔လိုပါလိမ့္မယ္။ စစ္ကိုင္းတုိင္းေဒသႀကီးအစိုးရသစ္အေနနဲ႔လည္း ၾကမ္းခင္းေစ်းေပါက္ၾကားမႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ ၾကပ္မတ္စြာ ထိန္းေက်ာင္းကိုင္တြယ္သင့္တဲ့အခ်ိန္ေရာက္ေနပါၿပီလို႔ ႏိႈႈးေဆာ္အပ္ပါတယ္။